Merkilegur maður, enda alinn upp í "hinum sanna þjóðaranda þar ytra"

Í gærkvöldi gluggaði ég í tímaritið “Frjáls Verzlun” 5. tbl frá 1972.  Það sem helst vakti athygli mína var viðtal við Gísla Gíslason forstjóra í Vestmannaeyjum og stjórnarformann Hafskips.  Viðtalið er allt hið áhugaverðasta og athyglisvert hversu mikil samhljómur er á milli þess tíma sem viðtalið var tekið og dagsins í dag, þótt 37 ár skilji þarna á milli.

Gísli Gíslason var fæddur Vestmannaeyingur og ólst því upp í “hinum sanna þjóðaranda þar ytra” eins og segir í blaðinu.  Hann var faðir Haralds Gíslasonar (Halla Gísla stjórnarmanns í Vinnslustöð Vestmannaeyja) og þar með afi Rutar Haraldsdóttur sem er Framkvæmdarstjóri fjármála- og stjórnsýslusviðs Vestmannaeyjabæjar og fyrsta konan til að gegna starfi bæjarstjóra í Vestmannaeyjum (gegnir því fjarveru minni). Þar fetaði hún í spor afa síns sem var bæjarstjóri í Vestmannaeyjum 1961 til 1962.

Gísli var fæddur árið 1917 og hóf afskipti af verslun og viðskiptum í Vestmannaeyjum aðeins tólf ára gamall.  Þá seldi hann “gotterí” í kvikmyndahúsi hér í bæ.  Fyrsta árið var hann í vinnu hjá öðrum en tók svo sjálfur við rekstrinum.  13 ára fór hann sjálfur til fundar við umboðsmenn sælgætisverksmiðja og gerði innkaup á hagstæðu verði.  Þegar Gísli var við nám í Gagnfræðaskóla Vestmannaeyja stofnaði hann ásamt félaga sínum, sérstakt bíó fyrir börn sem rekið var  í leiguhúsnæði og átti miklum vinsældum að fagna. 

Tónninn var því snemma gefinn og átti hann eftir að endast út ævi Gísla.  Hann útskrifaðist úr Verslunarskólanum 1936 og stofnaði í kjölfarið heildverslun sem hann rak samhliða störfum við Útvegsbanka Íslands í Vestmannaeyjum.  Stakkaskipti urðu í rekstri heildsölunnar í stríðsbyrjun, 1939,  þegar Gísli stofnaði til viðskiptasambanda í Bandaríkjunum.

Gísli hóf afskipti af pólitík í Eyjum árið 1933 og var þátttakandi í stjórnmálum æ síðan.  Hann var settur bæjarstjóri 1961 til 1962 í fjarveru Guðlaugs Gíslasonar bæjarstjóra sem þá var kominn á þing.

Ég ætla að enda þennan pistil á því að vitna beint í upphaf viðtalsins við Gísla:

,,Þó að sumum finnist það kannski furðulegt er staðreyndin sú, að mörgum gömlum Vestmannaeyingum er það ofarlega í muna, að Eyjarnar verði sem sjálfstæðastar í öllum sínum málum segi sig jafnvel úr lögum við Ísland.  Þeir benda á hversu drjúgar gjaldeyristekjur Vestmannaeyjar hafi, og hve traust efnahagslíf fyrir ekki stærri stað mætti á þeim byggja.  Við verðum að treysta á eigið frumkvæði í vissum efnum og sjá okkur sjálfir farborða, því að aðrir gera það ekki jafnvel.  Þetta á alveg sérstaklega við um samgöngumálin sem enn eru í mesta ólestri.  Varanleg lausn þeirra mun ekki fást fyrr en Vestmannaeyingar eignast skip til ferða milli Eyja og Reykjavíkur eða Þorlákshafnar og annast sjálfir útgerð þessa."

Á morgun ætla ég að skrifa meira um þennan merka mann og segja til dæmis frá því hver hann taldi helstu framfaramál Vestmannaeyinga, mannfjöldaspám og helsta flöskuhálsi í byggðaþróun þessa tíma, samgöngumálum.

Athugasemdir

[Gísli Foster Hjartarson, 3.3.2009 kl. 18:21]

Já Elliði hann var nokkuð merkilegur karl hann afi minn - Hugsaðu þér að árið 2009 ertu að vitna í viðtal frá 1972 - hlakka til meiri lesningar. Kveðja

[Friðbjörn Ó. Valtýsson (IP-tala skráð) 4.3.2009 kl. 13:21]

Sæll Elliði, ég átti þess kost að kynnast fjölskyldu Gísla, þegar ég var peyi. Hann átti trésmíðafyrirtækið Nýja Kompaníið með pabba og fleiri smiðum. Verkstæðið var til húsa, fyrst í gamla bankanum á Heimatorgi. Síðan byggðu þeir stórt hús við hliðina á Prentsmiðjunni Eyrúnu, sem var á jarðhæð heimilis Gísla og fjölskyldu. Þarna á verkstæðinu hékk maður mikið að snudda í kringum kallana. Öðlingsmenn allt saman, Einar og Bói, Óli Run og fleiri ágætismenn. Finnst ég eiga vini í þeim öllum. Sama átti við um Gísla og alla hans fjölskyldu, sem gáfu sér tíma fyrir pjakkinn. Gísli bróðir lærði til að mynda prentun þarna í Eyrúnu hjá Gunnari Sigmundssyni. Allt sett með blýi á þeim tíma, svolítið óþrifalegt miðað við nútímann. Ille Guðnason vann þarna einnig. Hef ánægju af að rifja þetta upp núna, skemmtilegir tímar í Eyjum. Kveðja fóv