Sértækar álögur á sjávarútveginn skaða landsbyggðina

Í Morgunblaðinu í dag er að finna grein eftir mig.  Ég hef fengið meiri og betri viðbrögð við þessum skrifum en ég átti von á.  Fjölmargir hafa haft samband og sagst sammála því sem þarna kemur fram.  Reyndar er rétt að taka einnig fram að tveir aðilar hafa sett sig í samband við mig og sagt að  vissulega væru þetta óðlilegar álögur á sjávarbyggðir en nær væri berjast fyrir einhverju öðru svo sem réttindum sjómanna, annarri aðferðafræði Hafró og fleira.  Við þá báða hafi ég uppi orð Megasar þegar hann sagði "svo skal böl bæta að benda á annað verra".  Slíkt er í mínum huga ekki góð aðferðarfræði. (á myndinni hér til hliðar er sonur minn að dorga niðri á bryggju hér í Eyjum.  Hann veiddi 3 ufsa en borgaði ekki veiðgjald af aflanum).

Greinin er svona:

Sértækar álögur á sjávarútveginn skaða landsbyggðina
Í kjölfarið á 30% niðurskurði á þorskkvóta hafa umræður um stjórn fiskveiða á ný orðið fyrirferðarmiklar í þjóðmálaumræðunni.  Reyndar hefur umræða um gengi fjármálageirans á seinustu misserum orðið til þess að slá því ryki í augu fjölmargra að sjávarútvegur hafi orðið lítið vægi í hagkerfi Íslendinga.  Staðreyndin er engu að síður sú að sjávarútvegur er ein helsta stoð íslensks hagkerfis.

Álögur á sjávarútveginn eru álögur á landsbyggðina
Rétt eins og með aðra anga íslensks hagkerfis er hagkerfi sjávarútvegsins frekar staðbundið.  Veiðar og vinnsla eru fyrst og fremst stunduð utan höfuðborgarsvæðisins og með rökum má halda því fram að álögur á sjávarútveginn séu álögur á landsbyggðina, rétt eins og álögur á vinnslu jarðvarma væru álögur á byggðarlög á suðvestur horninu og álögur á fjármálamarkaðinn væru öðru fremur álögur á fyrirtæki í Reykjavík.  Þannig er það marg ítrekuð afstaða bæjarstjórnar Vestmannaeyja að hið svokallaða veiðileyfagjald mismuni byggðum landsins.  Sá landshluti sem fer hvað mest hall oka í ofursköttun sjávarútvegsins er Suðurkjördæmi og þá ekki síst Vestmannaeyjabær, sem er stærsta verstöð á landsbyggðinni og byggir afkomu sína alfarið á sjávarútvegi.

Suðurkjördæmi er sterkt útgerðarsvæði
Skyldi einhver efast um að veiðileyfagjaldið sé sértækur skattur á landsbyggðina er fróðlegt að bera saman þorskígildi í Suðurkjördæmi og á höfuðborgarsvæðinu.  Rauntölur fyrir árið 2006 sýna að hlutdeild höfuðborgarsvæðisins er í dag rétt rúm 15% meðan Suðurkjördæmi er með rúmlega 30% hlutdeild.  Seinustu ár hefur þessi munur verið að aukast.  Tölur þessar verða enn meira sláandi þegar til þess er litið að á kjörskrá í Suðurkjördæmi voru við síðustu alþingiskosningar 30,6 þúsund en á höfuðborgarsvæðinu að Akranesi frátöldu 141,5 þúsund.  Það verður því vart í efa dregið að álögur á sjávarútveginn bitna sértækt á landsmönnum.

Mikilvægt að sjávarútvegur sé einnig ræddur út frá praktískum sjónarmiðum
Helstu rökin fyrir veiðileyfagjaldinu hafa í gegnum tíðina verið þau að hér sé um hugmyndafræðilegan gjörning að ræða þar sem gjald er innheimt af þeim sem nýta sameign þjóðarinnar.  Í sannleika sagt er lítið innihald í slíkri málfærslu og það afar mikilvægt að sjávarútvegur sé ræddur út frá praktískum sjónarmiðum en ekki eingöngu hugmyndafræðilegum.  Staðreyndin er sú að auðlindagjald er verulega íþyngjandi fyrir sjávarbyggðirnar.  Til að setja málið í samhengi má til dæmis benda á að hefði auðlindaskattur verið lagður á á árabilinu 1991 til 2007 má ætla að hann hefði numið allt að 7 milljörðum (sjö þúsund milljónum) bara fyrir Suðurkjördæmi sem greiðir hæsta hlutfall allra kjördæma af veiðigjaldinu eða um og yfir 30%.

35% íbúa landsins greiða 85% skattsins
Stærsta verstöð á landsbyggðinni er Vestmannaeyjar.  Ýmislegt hefur orðið til þess að sjávarútvegur þar hefur styrkst og ræður þar af sjálfsögðu mestu nálægð við gjöful fiskimið, öflug útflutningshöfn og farsælir sjómenn og útgerðarmenn.  Engu að síður hafa Vestmannaeyjar átt undir högg að sækja þótt nú hilli undir bjartari tíð með bættum samgöngum.  Það kemur því vart nokkrum á óvart að Eyjamenn eins og aðrir íbúar í sjávarbyggðum finna fyrir þeim þyrni í síðu, sem felst í því að árlega má áælta Eyjamenn greiði um 100 milljónir  á ári í sértækan skatt fyrir það eitt að stunda sjávarútveg en ekki til dæmis álbræðslu, verðbréfamiðlun eða landbúnað.  Veruleikinn er sá að 35% íbúa landsins (landsbyggðin) greiðir 85% skattsins.  Vandi er að sjá hvernig þingmenn, og þá ekki síst þingmenn Suðurlands, geta sætt sig við slíkar sértækar álögur á kjósendur sína.

Orkuveita Reykjavíkur myndi greiða 810 milljónir og Landvirkjun 1400 milljónir
Athyglivert er að velta sértækum skatti fyrir sér í öðru samhengi því fáir efast um að orka landsins sé þjóðareign.  Ef gluggað er í ársreikninga Orkuveitu Reykjavíkur fyrir árið 2006 kemur í ljós að framlegð þess fyrirtækis eru rúmir 8,5 milljarðar.  9,5% auðlindagjald á þessa sameign þjóðarinnar væru því rúmar 810 milljónir fyrir það árið.  Með sömu aðferðafræði má sjá að Landsvirkjun myndi þurfa að greða 1400 milljónir.  Fullyrða má að hljóð heyrðist úr suðvesturhorni ef slíkum sértækum skatti yrði komið á.

Farsælast er að aflétta þessum sértæka skatti
Þessa dagana eru útvegsmenn um allt land að leita leiða til þess að mæta niðurskurði á aflamarki í þorski.  Þessar leiðir koma niður á starfsemi fyrirtækjanna og þeim sem hafa viðurværi sitt af því að þjónusta þá sem starfa í sjávarútvegi, fyrirtæki, sveitarfélög og einstaklinga.  Auðlindagjald er landsbyggðaskattur sem leggst þyngst á þau svæði landsins sem fyrir voru efnahagslega köldust.  Þessi sömu byggðarlög tóku á sig herkostnað af hagræðingu  og þurfa nú að taka á sig mestu skerðingu sem um getur í sögu sjávarútvegs.  Það er einkennileg hagfræði að ríkið telji sig best til þess fallið á slíkum tímum að innheimta sértækan skatt á fyrirtæki á landsbyggðinni og skila svo litlum hluta af því til baka undir merkimiða mótvægisaðgerða, byggðarstyrks eða annarra umdeildra aðgerða.  Farsælast er að aflétta þessum sértæka skatti.

Elliði Vignisson
bæjarstjóri í Vestmannaeyjum

Athugasemdir

[Guðrún María Óskarsdóttir., 2.12.2007 kl. 02:47]

Sæll Elliði.

Hvernig væri að Eyjamenn tækju sér tak og færu að berjast fyrir breytingum á kvótakerfinu sjálfu þar sem hver ein einasta forsenda þessa kerfis er brostin, og síðasta steininn tók úr með ákvörðun um þorsksaflaskerðingu ?

Mótvægisaðgerðapakkinn er brandari og enn ein blauta tuskan í landsbyggðina.

kv.gmaria.

[Baldvin Nielsen (IP-tala skráð) 2.12.2007 kl. 13:58]

Það er lykilatriði til að hægt sé að festa kvótakerfið endalega í sessi lagalega séð  þannig að einkaeignaréttur sé tryggður til handa hinum fáu útvöldu um aldur og ævi er:

Auðlindagjald verði lagt niður, lög um byggðakvóta og línuíviljun verði aflögð með nýjun lögum þannig að þeir sem hafa fengið úthlutaðan byggðakvóta  og eða stundað línuveiðar með handbeita línu síðustu 3 árin fái þær veiðiheimildir eftir veiðireynslu sinni til varanlega eignar. Þetta gæti einnig átt við báta sem leigðir voru út sem stangveiðibátar eins og þeir hafa gert fram að þessu á Suðureyri sem dæmi. Sjávarútvegsráðherran er nýbúinn að kynna lagafrumvarp þess eðlis að slíkir bátar skullu hafa kvóta hér eftir fyrir slíkum veiðum það er gert til að tryggja einkaeinkaréttin sem er verið að mynda með þessari aðgerð sem dæmi svo kemur hitt sem ég hef talað um hér ofar því miður hægt og hljótt. 

Stóra aflamarkskerfið og krókaaflamarkskerfið verður svo sameinað í eitt kerfi sem yrði þá sjálfkrafa eftir allar þessar breytingar  einkaeignaréttur hina fáu útvöldu varin í Stjórnarskrá Íslands og yrði þá ekki aftur snúið nema að gjald komi í staðin.

Hver er tilbúinn eða hefur getu til þess að borga allt braskið til baka???Mitt svar erlendir fjárfestar þá er lika kvótinn  farinn úr landi.

Í dag hafa þessir aðilar hinir fáu útvöldu atvinnuréttinn eins og það hefur alltaf verið það átti líka við fyrir daga kvótabrasksins þegar sóknadagakerfið var sem dæmi. Það er engin að tala um að taka þann rétt af þeim bara að breytta kerfinu þannig að sem flestir lifi til að njóta hér á landi og þá með því að venda fiskistofnanna sem í leiðinni eflir landsbyggðina mjög mikið.

Ekki er svo illt ei boði gott með þessu frágengnu hér á ofan þyrftum við ekkert að óttast að ganga inn í ESB. Gætum spókað okkur og gengið um sem hnarr- reist allslaus þjóð.

Baldvin Nielsen, Reykjanesbæ

[Árni Gunnarsson, 2.12.2007 kl. 18:31]

Hver er tilbúinn .......að borga allt braskið til baka?

Baldvin, hver borgaði trillukörlunum fyrir lífsbjörgina sem þeir tóku í arf og síðan var notuð til að reisa grænu höllina við Laugaveginn og til að kaupa fótboltalið í Englandi, svo eitthvað sé nú nefnt?

Var í lagi að setja trillukarla á hausinn og eyða heilum byggðalögum en ekki í lagi að skerða eigur sægreifa með sama hætti og setja veð bankanna í hættu?

Auðvitað á að auka línu-og handfæraveiðar á þorski tafarlaust og draga smám saman til baka "markaðsúthlutanir" á veiðikvóta; sameign þjóðarinnar samkvæmt lögum um stjórnun fiskveiða.

Ég er á móti því að valdsmenn ríði á skaflajárnuðum hestum inn í stofu hjá almúgafólki og ryðji matnum niður af borðum með svipuskaftinu.

En standi með bugti og beygingum með skóna sína í höndunum í forstofunni hjá sægreifunum og spyrji kurteislega hvort þeir megi gefa þeim nokkur jólakort.    

[Baldvin Nielsen (IP-tala skráð) 3.12.2007 kl. 00:59]

Fyrst Guðirnir voru ekki geimfarar voru þá kvótaeigendur froskmenn???

Sæll Árni

Ég er sammála þér hvort heldur litið sé til stóra kerfisins eða það þess litla. Bæði byggðust upp á aflareynslu og þess möguleika að geta sótt sjóinn í þessu tilliti má hugsa sér mann með mikla veiðireynslu og útbúnað til að sækja sjóinn og fiskinn en en fær enga veiðireynslu. Já, réttur hans verið fyrir borð borinn, froskmenn fengu engan kvóta. Útgerð stangveiðibáta fær væntanlega kvóta fljótlega en maðurinn neðansjávar með skutulinn engann!!

Baldvin Nielsen, Reykjanesbæ

P.S. Ég lagði mig fram við að hafa svar mitt hér að ofan í samræmi við hugmyndafræði kvótakerfisins