ESB, EMU, Evran og kynferðisleg girnd

Stundum ræði ég Evrópumál við vini og félaga.  Stundum hætti ég mér meira að segja svo langt að ræða þetta mál við félaga minn sem kallar sig hægri krata, er lærður hagfræðingur og skilgreinir sjálfan sig sem "evrópusinna" (hvað sem það nú er), en að ræða þetta við hann er eins og að ræða synd við kaþólskan prest, hann segir að ég geti einungis orðið hólpinn með því að skammast mín og iðrast.  Svo bendir hann líka öðru hverju á að ég skilji ekki umræðuna (sennilega er það rétt hjá honum). 

Þessi félagi minn sem ég hef miklar mætur á heldur því sem sagt fram að málið sé ekki svo flókið, bara að taka upp evruna eða tengja krónuna við evruna, best þætti honum þó að ganga bara beint í ESB.

Ég hef hinsvegar ekki nokkra trú á því að hægt sé að taka upp evruna án inngöngu í ESB, þótt gaman sé að leika sér með slíkar hugmyndir.  Hann vísar hinsvegar í Vatíkanið, Mónakó og San Maríno sem eru öll smáríki sem standa utan við ESB en nota evruna.  Samanburður okkar við þessi ríki er þó að mínu viti hæpinn enda hagkerfi þessara ríkja svo nátengt ESB að vart má á milli skilja. 

Einhliða upptaka evrunnar eða tenging krónunnar við hana er því eini kosturinn (ef ræða á myntbandalag án inngöngu) og þá vandast nú málin.  Auðvitað óttast maður að erfitt verði að halda uppi fastgengisstefnu og að tengingin verði ekki eins alger og þau þurfa að vera.  Þessi aðferð myndi væntanlega merkja lítinn stuðning frá evrópska seðlabankanum og áhrif okkar á samráð um efnahagsmál líkt og á sér stað innan ESB væri ekkert.  Ergo, tenging okkar við evruna væri ekki trúverðug og við værum að fórna peningamálastefnunni sem hagstjórnartæki án nokkurrar hlutdeildar í stefnu evrusvæðisins á móti.  Við værum sem sagt í svipuðum sporum og Danir en þó sá munur á að Danir eiga langtum meiri samleið með bæði ESB og EMU en við (langtum hærra hlutfall viðskipta við ESB en hjá okkur, fylgni hagvaxtarsveiflna og viðskiptakjara milli Danmerkur og ESB er langtum hærri en milli Íslands og ESB, o.s.frv.).  Svo skiptir nú ekki litlu að hagkerfi okkar (svo ekki sé nú talað um í sjávarútvegsplássum eins og hér í Eyjum) er svo langtum háðara utanaðkomandi þáttum svo sem stofnstærðum þorsks og loðnu og báðum þessum kvikindum er víst slétt sama um gengi gjaldmiðla og vaxa eða minnka algerlega óháð efnahagsástandinu í ESB og því mikilvægt að eiga sveiflujöfnunarúrræði í slíkum tilvikum.  Ég skil auðvitað rök þessa félaga þegar hann bendir á að íslenska hagkerfið sé alltaf að verða minna og minna háð sjávarútvegi en þessi sömu rök eiga við um alheimsverð á áli, hverfullyndi ferðaþjónustu, o.s.frv.

Og talandi um Dani.  Við skulum líka halda því til haga að 30% viðskipta okkar eru við Dani, Breta og Svía sem allir standa utan við myntbandalagið.
Í þeirri viðleitni að halda rökræðum okkar félagana áfram gefum við okkur stundum að mikilvægt sé að bregðast við núverandi "vanda" og þá rétt í ljósi þess sem ofan segir að ganga alla leið og ganga inn í ESB.  Hann telur okkur þar með hólpin.  Hagkerfið kólnar, vextir lækka, útflutningur dafnar o.s.frv. (rétt eins og kaþólskuprestarnir segja að nokkrar maríubænir hreinsi mig af syndum mínum).

Ég er ekki viss um að þetta sé rétt hjá honum.  Ferilinn frá tímanum "núna" að því að hægt yrði að taka upp evru er langur.  Sumir hafa bent á að það þurfi breytingu á stjórnarskránni (gæti þá sennilega fyrst orðið 2011 í ljósi þess hversu skammt umræðan er komin hér á landi) en á móti kemur að sjálfsagt færi minni tími í inngöngu hjá okkur en mörgum öðrum vegna aðildar að EES.  Svo skiptir náttúrulega höfuð máli að eftir að ríki hefur fengið aðild að ESB verður að halda gengi gjaldmiðils stöðugum gagnvart evrunni í 2 ár áður en aðild fæst að EMU.  Það yrði því sennilega ekki fyrr en eftir 2013 sem við gætum farið að nota evruna. Innganga í ESB og upptaka evrunnar gagnast því lítt í núverandi "vanda". Lykilatriðið í þess öllu, sama hvort við stefnum að inngöngu í ESB, inngöngu í EMU, fasttengingu krónunnar við evruna eða áframhaldandi veru í EES með sjálfstæðan gjaldmiðil er stöðugleiki í ríkisfjármálum, stöðugleiki í gengismálum og lágt viðvarandi vaxtarstig.  Um leið og slíkt yrði til þess að draga úr þörfinni á upptöku evrunnar þá er það um leið forsendan fyrir inngöngu (sbr. skilyrði fyrir aðild að EMU í Maastricht sáttmála Evrópusambandsins).

Oftast enda samræður okkar um þessi mál með því að hann grípur til einhverra hagfræðilegra kenninga og frasa sem ég skil ekki, og í nauðvörn svara ég fyrir mig með freudískum frösum á borð við að hann girnist móður sína kynferðislega, óttist refsingu föður síns (ödipusarduld) og persónugeri föður sinn í forseta okkar og það leiði til þessarar illsku út í krónuna.  Sennilega er ég að teygja mig dáldið langt í rökum, en hvað gerir maður ekki í nauðvörn.